Juridische bescherming voor mensen met de ziekte van Alzheimer of een verwante vorm van dementie is essentieel om hun belangen te beschermen. Dementie is een evoluerend ziekteproces met verschillende stadia en elk stadium kent dan ook zijn gepaste beschermingsmaatregelen.
In een vroegtijdig stadium van de ziekte is het verlenen van een volmacht of een lastgeving (‘mandaat’) aan iemand waarop de stilaan dementerende persoon kan rekenen, de oplossing bij uitstek. Zij laat toe dat een andere persoon in zijn naam en voor zijn rekening optreedt. Het mandaat kan worden opgesteld voordat de dementie begint, waardoor de stress in verband met administratieve of financiële formaliteiten wordt verlicht.
De lastgeving kan algemeen zijn (voor alle administratieve zaken), specifiek (voor één enkele verrichting, zoals de verkoop van onroerend goed of schenking van bepaalde financiële tegoeden) of een combinatie van beide. Zij wordt best voor notaris verleden. In het geval van een onbekwaamheidsverklaring door de vrederechter gaat het mandaat in, zodat er geen bewindvoerder hoeft te worden aangesteld.
Sinds september 2014 is voorafgaande registratie bij het centrale register echter verplicht voor mandaten. Nieuwe maatregelen, zoals de uitsluiting van bepaalde mandatarissen, beginselen die moeten worden nageleefd en een waarschuwingsprocedure, zijn bedoeld om misbruik te voorkomen.
De zorgvolmacht is essentieel om te anticiperen op de behoeften van een handelingsonbekwame persoon, vooral als er eigendom bij betrokken is. Het kan zelfs worden gebruikt om de gezinswoning te verkopen als de persoon die aan dementie lijdt in een rusthuis of zorgcentrum moet worden geplaatst.
Als de ziekte erger wordt, bij grotere vermogens of bij onenigheid in de familie over de aanduiding van een lasthebber met volmacht, dan kan het aangewezen zijn om een bewindvoerder te laten aanstellen. De wet van 17.03.2013 brengt ook hier belangrijke wijzigingen: de bewindvoerder is niet langer alleen maar bevoegd over de goederen, maar ook over de persoon. Hij zal dus ook de persoonlijke belangen en rechten van de beschermde persoon kunnen behartigen, bijvoorbeeld door hem te helpen bij beslissingen in verband met de uitoefening van de rechten van de patiënt, bij de keuze van een verblijfplaats of verzorgingsinstelling, enz.
De bewindvoerder kan worden bijgestaan door andere mensen met specifieke vaardigheden, wat het belang van het vooraf benoemen van een bewindvoerder via een notaris versterkt. Wettelijke bescherming verhindert niet langer dat een persoon legaal kan handelen op veel gebieden, tenzij anders vermeld.
De gerechtelijke bescherming verloopt meer op maat, aangepast aan de specifieke noden van iedere te beschermen persoon. De vrederechter raadpleegt verschillende belanghebbenden, waaronder de familie en sociale diensten, om beslissingen te nemen op basis van een lijst van essentiële handelingen.
De vrederechter evalueert regelmatig de genomen maatregelen en de toestand van de persoon.
Bij de aanstelling van een bewindvoerder (doch ook in het kader van het tekenen van een zorgvolmacht), kan er tevens ook een vertrouwenspersoon worden aangesteld. De aanstelling van deze laatste is facultatief. De vertrouwenspersoon waakt over de correcte uitoefening van het mandaat en kan optreden als bemiddelaar tussen de bewindvoerder (of de volmachtdrager) en de beschermde persoon. Hij ondersteunt deze laatste bij het uiten van zijn mening ingeval hij dit niet zelfstandig kan en oefent toezicht uit op de goede werking van het bewind of uitoefening van de volmacht.
De vertrouwenspersoon vertegenwoordigt of adviseert de beschermde persoon echter niet rechtstreeks en neemt niet deel aan rechtshandelingen.
De vertrouwenspersoon kan aan het begin van de onderbewindstellingsprocedure worden aangewezen of tijdens de procedure worden toegevoegd, schriftelijk of mondeling, voor de vrederechter. De rechter kan indien nodig ook zijn of haar benoeming bevelen. Daarnaast biedt de wet van 2014 de mogelijkheid om vooraf een voorkeurverklaring af te geven voor de benoeming van deze vertrouwenspersoon.
Mede dankzij uw steun hebben wij het wetenschappelijk onderzoek naar Alzheimer en andere vormen van dementie met een recordbedrag van € 4.400.000,00 kunnen financieren. Dit jaar kunnen we maar liefst 21 innovatieve projecten ondersteunen.
Daarom willen we graag onze oprechte dankbaarheid uitspreken!
