Alzheimer: een beslissend keerpunt voor onderzoek en diagnose
Interview met Prof. Wim Annaert, voorzitter van de wetenschappelijke adviesraad van Stopalzheimer, dé Stichting voor Alzheimer Onderzoek.
We begrijpen de ziekte van Alzheimer beter dan ooit tevoren. Waar het 15 jaar geleden nog onmogelijk was om een definitieve diagnose te stellen voor het overlijden van een persoon met dementie, heeft het onderzoek zich in een indrukwekkend tempo ontwikkeld. Dit heeft de weg geopend voor belangrijke doorbraken niet enkel op het gebied van diagnose, maar ook therapie, behandeling en zorg.
Van postmortem diagnose naar voorspellende bloedtest
“Tot voor kort was de enige manier om de ziekte met zekerheid te bevestigen, een postmortem analyse van de hersenen. Dit beperkte de mogelijkheden voor behandeling en preventie aanzienlijk. Vandaag hebben we dankzij wetenschappelijke vooruitgang grote stappen voorwaarts gezet,” legt Prof. Annaert uit.
Onderzoekers die door de Stopalzheimer worden gefinancierd, hebben bijgedragen aan baanbrekende ontdekkingen, zoals het ontwikkelen van biomarkers die in het bloed kunnen worden opgespoord. In universitaire ziekenhuizen en geheugenklinieken kan nu met een eenvoudige bloedtest de eerste biologische tekenen van de ziekte worden geïdentificeerd, ruim vóórdat zichtbare symptomen optreden. “Dergelijke nieuwe tests zouden hun weg moeten vinden naar de huisarts zodat deze een meer accuratere diagnose kan stellen en de patiënt sneller kan doorverwijzen naar één van de dementiecentra. Op termijn zou een dergelijke bloedtest zelfs kunnen opgenomen worden in de gezondheidschecks vanaf 55 jaar die door huisartsen kan worden aangeboden. Waarom zo vroeg? Omdat de ziekte van Alzheimer niet enkel een aandoening van ouderen is. We weten nu dat de ziekte zich al tientallen jaren vóór de eerste geheugenproblemen in de hersenen nestelt. Vroegtijdige detectie geeft ons de kans om tijdig in te grijpen.”
Nieuwe behandelingen beschikbaar… maar alleen bij snelle actie
De afgelopen jaren heeft klinisch onderzoek een historisch keerpunt bereikt met de introductie van nieuwe ziekte-modifiërende behandelingen. Verschillende ervan zijn inmiddels beschikbaar, maar ze worden voorlopig nog niet overal goedgekeurd. “Deze behandelingen bieden een eerste echte hoop; echter hun effectiviteit hangt af van een cruciale factor: ze moeten vroeg worden toegediend. Wanneer ze bij de eerste tekenen van de ziekte worden genomen, kunnen ze de progressie vertragen en tot zes maanden extra autonomie opleveren. Dat lijkt misschien weinig, maar voor patiënten en hun families zijn deze extra maanden van onschatbare waarde. Dit is precies waarom vroege diagnose een revolutie is. Hoe vroeger we de ziekte opsporen, hoe meer kansen we patiënten bieden.”
Onderzoek blijft evolueren: naar nog effectievere behandelingen
Hoewel deze doorbraken een keerpunt vormen, gaat het onderzoek onvermoeibaar verder. De huidige therapieën stoppen de ziekte immers niet, ze vertragen die enkel. Wetenschappelijke teams blijven nieuwe therapeutische mogelijkheden verkennen om de zorg te verbeteren en de ziekte uiteindelijk een halt toe te roepen. “We begrijpen steeds beter, tot op het niveau van de molecule, hoe de ziekte van Alzheimer werkt. De ziekte heeft veel minder geheimen voor ons dan 20 jaar geleden. Deze verbeterde kennis opent de deur naar nieuwe therapeutische strategieën: meer gerichte immunotherapieën, gecombineerde behandelingen, gepersonaliseerde benaderingen… Het onderzoek evolueert snel en elke dag brengt ons dichter bij een duurzame oplossing.”
Een tastbare hoop, maar steun blijft onmisbaar
Prof. Annaert besluit: “We bevinden ons op een scharniermoment. Voor het eerst kunnen we de ziekte vroegtijdig voorspellen, en zelfs vertragen en werken we aan effectievere behandelingen. Dit kan echter alleen maar als we blijven investeren in wetenschappelijk onderzoek om zo van deze hoop werkelijkheid te maken voor iedereen. Want onderzoek brengt hoop! Dankzij uw steun blijft Stopalzheimer het toponderzoek in België financieren. We zijn dichter dan ooit bij een toekomst waarin de ziekte van Alzheimer geen onvermijdelijke realiteit meer is.“
